Σε απόσταση 8 χιλιομέτρων νότια από την πόλη της Ξάνθης, στο δρόμο για τα Μάγγανα, βρίσκεται ένα χωριό με το όνομα Μαγικό. Αν παρατηρήσει κανείς το χάρτη, βρίσκεται στο μέσον περίπου του κάμπου της Ξάνθης. Πρόκειται για ένα χωριό που δημιουργήθηκε από πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής που ήρθαν από την Ανατολική Θράκη και από τον Πόντο.

Οι Θρακιώτες πρόσφυγες βρίσκονταν ελάχιστα καλύτερη μοίρα, διότι ήρθαν οδικώς. Ιδίως όσοι είχαν κάρα, κατάφεραν να περισώσουν περισσότερα αγαθά. Κάποιοι κατάφεραν να φέρουν και λιγοστά οικόσιτα ζώα. ¨Όμως πως μπορούν αυτά να συγκριθούν με το βιός μιας ολόκληρης ζωής που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν; Κανείς τους δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να πουλήσει την ακίνητή του περιουσία και ότι δεν μπορούσε να το κουβαλήσει, το άφησε πίσω για πάντα.

Ακόμη χειρότερες συνθήκες αντιμετώπισαν οι Πόντιοι πρόσφυγες, οι οποίοι ήρθαν ακτοπλοϊκώς. Πριν επιβιβασθούν στα καράβια, περνούσαν από αυστηρό σωματικό έλεγχο των Τούρκων, οι οποίοι δεν τους επέτρεπαν να κουβαλούν σχεδόν τίποτα και καταλήστευαν οτιδήποτε θα μπορούσε να έχει κάποια χρηματική αξία. Για να καταφέρουν να περάσουν κάποιες χρυσές λίρες από τα κομποδέματα που εγκατέλειψαν πίσω τους, αναγκάζονταν να τις ράψουν σε απίθανα ή και απόκρυφα μέρη, κυρίως των παιδιών τους, ώστε να έχουν να πληρώσουν για το ψωμί τους τον πρώτο καιρό της προσφυγιάς.

Η πίεση του ελέγχου ήταν τόσο ασφυκτική που οι περισσότεροι με το φόβο του τσανταρμά (χωροφύλακα), έφευγαν πολύ βιαστικά και μόνο με κανένα ρούχο στα χέρια. Υπάρχουν πολλά περιστατικά συγγενών που χάθηκαν μεταξύ τους μέσα στην άτακτη και βεβιασμένη φυγή. Συγκεκριμένα η συχωρεμένη η γιαγιά μου, Σωτηρία Γρηγοριάδου, έχασε την μικρή της κόρη Σοφία (9 ετών τότε) και προτίμησε να φύγει μόνο με το ένα της παιδί τον Ευστάθιο (11 ετών) έτσι ώστε να σωθεί η ίδια και η ζωή του ενός τουλάχιστον παιδιού της. Την κόρη της ευτυχώς, την βρήκε περίπου 8 χρόνια αργότερα μέσω του Ερυθρού Σταυρού. Δυστυχώς όμως, πολλές άλλες οικογένειες δεν καταφέρανε να σμίξουνε ποτέ ξανά μετά την μεγάλη εθνική τραγωδία.

Αντίθετα, οι μουσουλμάνοι της περιοχής μας, δεν ήταν υποχρεωμένοι να αποχωρήσουνε. Όσοι τελικά φύγανε για την Τουρκία, αποχώρησαν σταδιακά και αφού τους δόθηκε η ευκαιρία να πουλήσουν ότι ήθελαν και να πάρουν μαζί τους ότι επιθυμούσαν. Αναφέρεται μάλιστα ότι εκτός από τα σπίτια και τα χωράφια τους, πούλησαν και πήραν χρήματα από τους Έλληνες που εγκαταστάθηκαν εδώ ακόμη και χέρσα λιβάδια που δεν τους ανήκαν στην πραγματικότητα.

Μετά από ταλαιπωρίες, εξευτελισμό της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας και με την οδύνη του ξεριζωμού από τα πατρογονικά εδάφη και της απώλειας όλων όσα είχαν δημιουργήσει με το μόχθο των χεριών τους, οι πρόσφυγες κατέληξαν στην πεδιάδα της Ξάνθης να αναζητούν νέα πατρίδα. Κουβαλώντας τα λιγοστά υπάρχοντά τους, περιφέρονταν για να διαλέξουν τον τόπο που θα έστηναν το καινούργιο σπιτικό τους. Κάποιοι Θρακιώτες από την ανατολική Θράκη αλλά και κάποιοι Πόντιοι, αποφάσισαν να εγκατασταθούν σε μία τοποθεσία που λεγόταν Κοτζά-Μαμουτλή (ο μεγάλος Μαμούτ) και κατοικούνταν από Τούρκους τσιφλικάδες. Η περιοχή ήταν πεδινή, χωρίς έλη που φρόντιζαν να τα αποφύγουν, γιατί φοβόντουσαν την ελονοσία.

Εκεί υπήρχαν συνολικά επτά τσιφλίκια , τα οποία κατοικούνταν από τις οικογένειες και τους ακτήμονες υποτακτικούς των: Ισκεντέρ Μπεή, Τσομπάν Αγά, Χαντζηεμίν Αγά, Ισκεντέρ Ογλού Χουσείν, Φεήμ Μπεή, Δράμαλη Μεμέτ Μπεή και Φατμέ Χανούμ. Επίσης υπήρχε και ένα τζαμί χωρίς μιναρέ. Από αυτά τα κτίσματα, σώζονται μέχρι σήμερα μία σχεδόν ολόκληρη κατοικία και δύο ακόμη κατοικίες που υπέστησαν ανακατασκευές και κατοικούνται σήμερα από τις οικογένειες Κανταρτζή, Αντωνιάδη και Λελεκίδη αντίστοιχα.

Το Ελληνικό κράτος, αγόρασε τα χωράφια και το τσιφλίκι του Φεήμ Μπέη και σε αυτήν την έκταση χτίστηκαν αργότερα οι δύο συνοικισμοί του χωριού. Ενδιάμεσα στους δύο συνοικισμούς, υπήρχαν χωράφια που ανήκαν στους άλλους τσιφλικάδες που δεν θέλησαν να τα πουλήσουν τότε. Αυτό οφείλονταν πιθανόν στην ελπίδα τους να πετύχουν καλύτερη τιμή ή ακόμη, επειδή η πολιτική κατάσταση εκείνη την εποχή ήταν πολύ ρευστή, στην πιθανότητα επανελέγχου της περιοχής από τους Τούρκους. Αργότερα και σταδιακά, πούλησαν και αυτοί τις περιουσίες τους και έφυγαν για την Τουρκία. Η έκταση που εξασφάλισαν αρχικά οι Ελληνικές αρχές με την αγορά της περιουσίας του Φεήμ Μπέη, επαρκούσε για τις 100 περίπου κατοικίες που προγραμμάτιζαν να χτίσουν ώστε να στεγαστούν οι προσφυγικές οικογένειες. Έτσι μη θέλοντας να έρθουν σε ρήξη με τους άλλους τσιφλικάδες, το χωριό οικοδομήθηκε διαιρεμένο σε δύο συνοικισμούς (μαχαλάδες), τον επάνω (βόρειο) και τον κάτω (νότιο).

Πριν όμως δημιουργηθούν οι κατοικίες και οργανωθεί το χωριό, οι προσφυγικές οικογένειες στεγάστηκαν σε χώρους που υποχρεώθηκαν να παραχωρήσουν οι μουσουλμάνοι. Οι περισσότεροι Θρακιώτες πρόσφυγες, εγκαταστάθηκαν στα τσιφλίκια του χωριού. Εκεί, οι οικογένειες που ήταν και πολύτεκνες οι περισσότερες, στριμώχτηκαν σε ένα δωμάτιο ή σε μια αποθήκη ή ακόμη και σε υπόστεγα. Πολλές φορές μάλιστα, οι χώροι αυτοί χωρίζονταν στα δύο υποτυπωδώς με κανένα κιλίμι για να χωρέσει και δεύτερη οικογένεια. Τα πάντα είχαν γεμίσει από πρόσφυγες.

Το τσιφλίκι του Φεήμ Μπεή, που βρισκόταν δίπλα στη σημερινή πλατεία του χωριού και κάλυπτε δύο σημερινά οικοδομικά τετράγωνα, ήταν το μεγαλύτερο. Συγκεκριμένα, εκτείνονταν από το βορρά από τη σημερινή παιδική χαρά έως το παντοπωλείο της κυρίας Σερνισλίδου και από το νότο από τη σημερινή εκκλησία έως την οικία της οικογένειας Ελευθεριάδη. Στη νοτιοδυτική γωνία βρισκόταν η διώροφη εντυπωσιακή κατοικία του Αγά που δυστυχώς δε σώζεται σήμερα και σε όλη τη νοτιοανατολική πλευρά υπήρχε μια μεγάλη αποθήκη. Αρχικά περίπου 30 οικογένειες Θρακιωτών προσφύγων στεγάστηκαν για 2 χρόνια εκεί και μάλιστα κάποιες από αυτές στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στο χωριό Μέλισσα, 6χλμ νότια του Μαγικού. Στη νοτιοανατολική πλευρά, ήταν χτισμένη από βορρά προς νότο η μεγάλη πλινθόκτιστη αποθήκη του Αγά που αργότερα μεγάλο μέρος της αποτέλεσε την πρώτη εκκλησία του χωριού και ένα μικρότερο μέρος έγινε το 1930 η πρώτη κοινότητα.

Όσοι δε χώρεσαν, παρόλο το στρίμωγμα στα τσιφλίκια του Κοτζά Μαμουτλή, κατέλυσαν στα σπίτια των Μουσουλμάνων του χωριού Αλκυόνη (2χλμ ανατολικά του Μαγικού). Οι ελληνικές αρχές, υποχρέωσαν τις μουσουλμανικές οικογένειες που ζούσαν εκεί να ενοικιάσουν, με ενοίκιο που πλήρωνε το ελληνικό κράτος, ένα δωμάτιο σε κάθε οικογένεια προσφύγων. Ευτυχώς, οι περισσότεροι είχαν επιπλέον το δωμάτιο για το παστάλι του καπνού (παστάλ οτασί) το οποίο βρέθηκε να στεγάζει ολόκληρες οικογένειες για δύο περίπου χρόνια. Οι οικογένειες των Ποντίων προσφύγων, στεγάστηκαν σε δωμάτια ή αποθήκες και υπόστεγα καπνού των μουσουλμάνων του παλιού Κατραμίου (2χλμ Βορειοανατολικά του Μαγικού), με τους οποίους το Ελληνικό κράτος είχε κάνει την ίδια συμφωνία ενοικίασης.

Οι μουσουλμανικές αυτές οικογένειες, είχαν δικά τους χωράφια όπου καλλιεργούσαν κυρίως καπνά. Από αυτά τα χωράφια, ενοικιάστηκαν υποχρεωτικά 4 με 5 στρέμματα στις οικογένειες των προσφύγων, ώστε να τα καλλιεργήσουν και ξεκινήσουν να έχουν κάποιο εισόδημα. Έτσι λοιπόν, οι πρόσφυγες έμαθαν κοντά στους μουσουλμάνους την καλλιέργεια του καπνού και κατέβαλλαν το ενοίκιο για τα χωράφια, μετά την πώληση της πρώτης εκείνης σοδειάς.

Η προσαρμογή των προσφύγων ήταν πολύ δύσκολη και πολλοί πέθαναν τα πρώτα χρόνια από τις κακουχίες. Είχαν να ζήσουν με το βαρύ καημό της απώλειας όλων όσων ήξεραν, αγαπούσαν και είχαν κτίσει με τον ιδρώτα τους. Ήξεραν ότι όλα αυτά δεν θα τα ξαναζούσαν ούτε θα τα ξανάβλεπαν, αν και κάποιοι πέθαναν με την ελπίδα ακόμη ζωντανή μέσα τους. Επιπλέον είχαν να αντιμετωπίσουν και τα επιτακτικά προβλήματα της καθημερινότητας. Εκτός από τα βασικά αγαθά που τους έλλειπαν, ζούσαν στοιβαγμένοι σε ακατάλληλα καταλύματα και καλούνταν να εξασφαλίσουν τα προς το ζην με την καλλιέργεια του καπνού. Η καλλιέργεια αυτή, ήταν άγνωστη στους περισσότερους Θρακιώτες και Πόντιους.

Ο πρώτος χρόνος της προσφυγιάς, ήταν και ο χειρότερος. Ζούσαν τρώγοντας τσουκνίδες και αγριόχορτα και επιπλέον από τη βοήθεια κάποιων μουσουλμάνων, που δεν μπορούσαν να μείνουν αδιάφοροι μπροστά στην εξαθλίωσή τους. Κάποιοι έκαναν μεροκάματα στα χωράφια των μουσουλμάνων και έτσι μάθαιναν παράλληλα και την τέχνη του καπνού.

Εκείνα τα χρόνια η τιμή του καπνού ήταν σχετικά υψηλή και έτσι μετά από δύο χρόνια καλλιέργειας, κάποιες οικογένειες κατάφεραν να αγοράσουν και κάποιο μεγάλο ζώο, βόδι ή άλογο. Δύο οικογένειες μαζί, μπόρεσαν και έκαναν ένα ζευγάρι ικανό να ζευτεί για τις γεωργικές εργασίες. Έτσι, μπόρεσαν να οργώσουν και να σπείρουν και σιτάρι, ώστε να εξασφαλίσουν το σταρένιο ψωμί που θεωρούσαν είδος πρώτης ανάγκης.

Πριν την άφιξη των προσφύγων, στον κάμπο καλλιεργούνταν μόνο καπνός, καλαμπόκι απ΄ όπου έκαναν και το ψωμί τους και κριθάρι για ζωοτροφή. Όταν θέλησαν οι πρόσφυγες να σπείρουν και σιτάρι, οι μουσουλμάνοι τους περιγελούσαν και τους έλεγαν «ολμάζ», δηλαδή «δεν γίνεται» και τους αποθαρρύνανε σε αυτή τους την προσπάθεια. Η σπορά του σταριού όμως έγινε και η παρθένος γη που είχαν ξεχερσώσει με τα χέρια και τα ζώα τους, ανταπέδωσε πλούσιους καρπούς στους πεινασμένους πρόσφυγες.

Επιτρέψτε μου σε αυτό το σημείο, να εξάρω τη βοήθεια που προσέφεραν ορισμένοι μουσουλμάνοι στους πρόσφυγες. Τους έδιναν καλαμποκίσιο ψωμί (μπομπότα), λέγοντας «κρίμα είναι» (κιουνάχ ντουρ) σε αντίθεση με κάποιους άλλους που δεν έβλεπαν με καλό μάτι την εγκατάσταση των Ελλήνων.
Θα ήθελα να σας αναφέρω μάλιστα και μια προσωπική μου εμπειρία. Το 1946, όταν ήμουν έξι ετών, επισκεφθήκαμε με τη γιαγιά μου στο Παλαιό Κατράμιο την οικογένεια του Μουμίν, στο σπίτι του οποίου έμενε αρχικά η οικογένεια της γιαγιάς μου. Εκεί μου έδειξε το δωματιάκι όπου ζήσανε τα δύο πρώτα χρόνια. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η εγκαρδιότητα με την οποία μας υποδεχτήκανε και η διάθεσή τους να μας φιλέψουνε με ότι είχανε, αν και δεν μπορούσα να καταλάβω την μεταξύ τους συνομιλία που γινόταν στα Τουρκικά. Το ίδιο συνέβαινε και όταν μας επισκέπτονταν η οικογένεια του Μουμίν στο σπίτι μας στο Μαγικό. Αφού μάλιστα στο παιδικό μου μυαλό είχε ριζώσει η ιδέα ότι ήμασταν συγγενείς, ίσως γιατί δεν είχαμε άλλους συγγενείς κοντά μας και με αυτή την οικογένεια είχαμε μια πολύ θερμή σχέση. Αργότερα κατάλαβα ότι επρόκειτο απλά για μια ειλικρινή και βαθιά φιλία μεταξύ των οικογενειών μας. Όταν μάλιστα το 1948, αποφάσισαν να φύγουν στην Τουρκία φοβούμενοι προφανώς τις συνέπειες του εμφυλίου, η στεναχώρια ήταν πολύ μεγάλη για όλους μας.

Στον επάνω συνοικισμό των Ποντίων, έκοβαν τα πλιθιά 300 μέτρα περίπου βόρεια του συνοικισμού, όπου αργότερα έγιναν τα αλώνια. Στον κάτω συνοικισμό, έκοβαν πλιθιά στα ανατολικά στη «βάλτα». Εκεί, από τα πλιθιά που βγάζανε, είχε δημιουργηθεί μια μικρή λιμνούλα. Αυτή τη θυμάμαι έως τα τέλη τις δεκαετίας του 1950 και ήταν το μέρος όπου ρίχναμε το Σταυρό για τον καθαγιασμό των υδάτων τα Φώτα και εκεί όπου η πιτσιρικαρία του χωριού κολυμπούσε τα καλοκαίρια. Δυστυχώς με την πάροδο του χρόνου γέμισε βδέλλες που κολλούσαν πάνω μας και δεν μπορούσαμε να ξεφορτωθούμε παρά μόνο με την καύτρα του τσιγάρου και σιγά σιγά παρατήσαμε το κολύμπι εκεί. Η βάλτα αποστραγγίστηκε όταν ανοίχτηκε ένα κανάλι στα ανατολικά του χωριού.

Σχετικά με τη διανομή των σπιτιών, ο καθένας ήθελε να έχει κοντά τους συγγενείς και τους φίλους του. Το αίτημα αυτό, έγινε μάλλον δεκτό από τους διανομείς γιατί αν παρατηρήσει κανείς βλέπει συγγενικές οικογένειες να μένουν σε γειτονικά σπίτια. Τα σπίτια ήταν χτισμένα σε οικόπεδα των 1000 τετραγωνικών μέτρων, στο βορειοανατολικό τμήμα του οικοπέδου με 4 μέτρα απόσταση από τα σύνορα του οικοπέδου. Το σχήμα τους είναι γωνιακό με τη μέσα γωνία να κοιτάει νοτιοδυτικά. Αποτελούνταν από δύο δωμάτια και έναν ενδιάμεσο χώρο με τζάκι, που χρησίμευε για κουζίνα. Επίσης υπήρχε αποθήκη για τα καπνά.

Οι πόντιοι πρόσφυγες, εγκαταστάθηκαν στον επάνω (βόρειο) συνοικισμό και όσοι περίσσεψαν στο βορειοανατολικό τμήμα του κάτω (νότιου) συνοικισμού. Δεν υπήρχε κανείς πόντιος στον υπόλοιπο κάτω συνοικισμό και κανείς Θρακιώτης στον επάνω συνοικισμό, προφανώς αυτή ήταν η επιθυμία των εγκατασταθέντων, αφού οι σχέσεις των δύο κοινοτήτων δεν ήταν αρμονικές.

Για τα αμπελοχώραφα, επιλέχθηκαν οι 3 λόφοι που βρίσκονται βορειοδυτικά από το κοιμητήριο του χωριού. Μέσα σε λίγα χρόνια, ο τόπος αυτός είχε μεταβληθεί σε επίγειο παράδεισο. Οι χωριανοί φύτεψαν εκεί τα αμπέλια τους και πολλά οπωροφόρα δέντρα. Αχλαδιές, κυδωνιές, αμυγδαλιές, δαμασκηνιές, μηλιές και πολλά άλλα δέντρα, χάριζαν τη σκιά και τους καρπούς τους στους χωριανούς. Ξεχωριστή θέση είχε το αμπέλι του Παπά Λάζαρου, που ήταν και το μεγαλύτερο. Είχε φυτέψει γύρω από το αμπέλι αγριοχαρουπιές με αγκάθια που τα κλαδιά τους τα χρησιμοποιούσαν και για περιφράξεις. Ποιος από τους χωριανούς δεν είχε φάει σταφύλια από του Παπά Λάζαρου το αμπέλι ή απίδια από την απιδιά του Παπαδόπουλου στο δρόμο του για τον αγκαθότοπο; Είχαν προσλάβει μάλιστα και φύλακα ώστε να προστατεύει τη σοδειά από κλέφτες ή από κοπάδια ζώων.

Η εποχή του τρύγου ήταν μεγάλη ευλογία και η σοδειά έφτανε για να χορτάσει ακόμη και τους πιο φτωχούς. Με το μούστο έφτιαχναν το κρασί της οικογένειας αλλά και πετμέζι και ρετσέλι. Το πετμέζι γίνονταν με το βράσιμο του μούστου και ήταν ένα γλυκό σιρόπι που αντικαθιστούσε κάποιες φορές τη ζάχαρη ή το μέλι. Μέσα στο πετμέζι που έβραζε, έριχναν και κομμάτια από κόκκινη κολοκύθα που είχαν μουλιάσει για ώρες σε ασβεστόνερο ώστε να παραμένουν τραγανά και έτσι παρασκεύαζαν το ρετσέλι, το γλυκό που γλύκαινε τις κοπιαστικές τους μέρες.

Τα αμπέλια δυστυχώς με το πέρασμα των ετών εγκαταλείφθηκαν και σήμερα το μόνο που έχει απομείνει είναι οι αγριοχαρουπιές που ορίζουν το παλιό αμπέλι του Παπά Λάζαρου. Από επίγειος παράδεισος, έγιναν ανεπίσημος σκουπιδότοπος. Όταν τύχει και περάσω από εκεί μελαγχολώ, αναλογιζόμενος την ομορφιά που υπήρξε κάποτε εδώ σε σύγκριση με την ασχήμια του σήμερα.

Μία μεγάλη πηγή πλούτου για όλον τον κάμπο της Ξάνθης ήταν το μεγάλο δάσος στο δέλτα του Νέστου (Κοτζά Ορμάν). Από τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς, με τα κάρα τους όλοι οι χωριανοί πήγαιναν στο δάσος για να κόψουν ξύλα ώστε να αντιμετωπίσουν το κρύο του χειμώνα και να μαγειρέψουν το καθημερινό φαγητό. Η εξόρμηση για ξυλεία γινόταν συνήθως με παρέες γειτόνων και διαρκούσε περίπου δύο μέρες. Από την ξυλεία του Κοτζά Ορμάν ζεστάθηκαν για δεκαετίες όλα τα χωριά του κάμπου και χτίστηκαν οι στάβλοι, οι αχυρώνες και οι αποθήκες των προσφύγων.

Το δάσος αναπλήρωνε της απώλειες από την υλοτομία, καθώς αναπτυσσόταν εύκολα λόγω του Δέλτα του ποταμού που είχε έδαφος εύφορο και πολύ υγρασία. Οι λεύκες που κυρίως το αποτελούσαν (μαύρα καβάκια), έφταναν σε πολύ μεγάλα μεγέθη ώστε 5 ή 6 άντρες δεν μπορούσαν να αγκαλιάσουν τον κορμό τους. Οι κισσοί και οι φτέρες ανάμεσα στα δέντρα, έκαναν το δάσος απροσπέλαστο και το έκαναν το τέλειο καταφύγιο για πολλά άγρια ζώα. Για τις παραπάνω αρετές του, το μεγάλο δάσος αποτέλεσε το καταφύγιο για τους αντάρτες κατά τη διάρκεια της κατοχής και του εμφυλίου. Τότε έγιναν πολλές προσπάθειες εμπρησμού του δάσους στα πλαίσια της δίωξης των ανταρτών, οι οποίες όμως απέτυχαν να το καταστρέψουν, λόγω της υψηλής του υγρασίας. Έτσι επιβίωσε έως τα μέσα της δεκαετίας του 1960, οπότε οι κρατικές αρχές το εκρίζωσαν με μηχανικά μέσα. Εκεί που έστεκε κάποτε αγέρωχο, τώρα συναντά κανείς χωράφια και την Αμερικανική βάση του Δασοχωρίου. Ελάχιστα απομεινάρια του παλιού μεγαλείου έχουν μείνει παράλληλα στην κοίτη του Νέστου.

Η πρώτη εκκλησία του χωριού δημιουργήθηκε αμέσως μετά την άφιξη των πρώτων προσφύγων στην μεγάλη αποθήκη του Αγά, κοντά στην πλατεία. Ορίστηκε να είναι εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, καθώς έτσι επιθυμούσαν πολλοί Θρακιώτες πρόσφυγες που είχαν τέτοια εκκλησία στο χωριό που εγκατέλειψαν στην Ανατολική Θράκη.

Πρώτος ιερέας ήταν ο Πατέρας Λάζαρος Τερζανίδης, ο οποίος είχε γεννηθεί στα Κοτύωρα (Ορντού) του Πόντου το 1870 και κατέληξε πρόσφυγας με την πρεσβυτέρα του και τα έξι του παιδιά στο Μαγικό Ξάνθης. Το σπίτι του υπήρξε το καταφύγιο για όλους τους χωριανούς που είχαν ανάγκη και φιλοξένησε πολλά νυχτέρια με πολλές ιστορίες, αφηγήσεις, παράπονα, βάσανα και καλό κρασί από το περίφημο αμπέλι του Παπά Λάζαρου.

Λειτουργούσε λοιπόν ο Παπά Λάζαρος στην αποθήκη του Αγά για αρκετά χρόνια και ήταν ιδιαίτερα αγαπητός. Έπεισε μάλιστα τους χωριανούς να ξεκινήσουν την ανέγερση του νέου ναού. Παρόλη τη φτώχια και την ανέχεια, η πίστη των χωριανών ήταν ισχυρή και ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητές του, προσέφερε τον οβολό ή την εργασία του ώστε να θεμελιωθεί η καινούργια εκκλησία. Δυστυχώς ο πόλεμος και η κατοχή, σταμάτησαν την ανέγερση και ο ναός έμεινε με χτισμένους τοίχους ύψους μόλις ενός μέτρου. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, οι Βουλγαρικές αρχές απαγόρεψαν τον Παπά Λάζαρο να λειτουργεί και επέβαλαν τον Βούλγαρο Παπά Ηλία.

Μαζί με το Πατέρα Λάζαρο Τερζανίδη το 1923, ήρθε στο Μαγικό ο αδελφός του Πατέρας Χαρίτων Τερζανίδης, που είχε γεννηθεί το 1886, είχε χειροτονηθεί το 1910 και είχε χάσει στον Πόντο από τους διωγμούς των Τούρκων την πρεσβυτέρα του και τα δύο του παιδιά. Το 1928 έγινε αρχιμανδρίτης και υπηρέτησε ως πρεσβύτερος σε χωριά της Ξάνθης και της Καβάλας. Έγινε ανάδοχος σε πολλά παιδιά, κήρυττε το λόγο του Θεού με ιδιαίτερη αγάπη και θέρμη και ήταν πολύ αγαπητός όπου και αν πήγαινε. Στο χωριό μας ερχόταν συχνά και συλλειτουργούσε με τους ιερείς του χωριού και οι παλαιότεροι που τον θυμούνται έχουν να πουν γι’ αυτόν τα καλύτερα.

Όταν το 1943, ο Παπά Λάζαρος εκοιμήθη, τη νεκρώσιμη ακολουθία την τέλεσε ο αδελφός του Παπά Χαρίτων στο προαύλιο της εκκλησίας, αφού στην εκκλησία επιτρεπόταν να λειτουργήσει μόνο ο Βούλγαρος Παπά Ηλίας. Στη συγκινητική αυτή κηδεία, παρέστη σύσσωμο το χωριό και ακόμη τη θυμούνται οι παλαιότεροι.

Όταν τα παιδιά του Παπά Λάζαρου, Ιωάννης και Κωνσταντίνος έφυγαν για τα αντάρτικα, οι Βούλγαροι συνέλαβαν το θείο τους Παπά Χαρίτων και τον βασάνισαν πολύ σκληρά. Από αυτό το βασανισμό, δυσκολεύτηκε και άργησε να συνέλθει σωματικά αλλά κυρίως ψυχικά, στο μεταξύ τον φρόντιζαν τα ανίψια του στο χωριό μας. Επέστρεψε πάλι στα ιερατικά του καθήκοντα και όταν εκοιμήθηκε το 1966, είχε μοναδική περιουσία τα άμφια και τα ιερατικά του βιβλία. Υπήρξε πάντοτε ένας ταπεινός υπηρέτης του Θεού και αρωγός του ποιμνίου του.

Ο επόμενος ιερέας που αναδείχθηκε από το χωριό μας, ήταν ο Πατήρ Θεόδωρος Αντωνιάδης. Έφτασε το 1922 πρόσφυγας στο χωριό μας σε ηλικία μόλις έξι ετών με καταγωγή από τα Κοτύωρα του Πόντου. Παντρεύτηκε το 1937 και απέκτησε έναν υιό και τρεις κόρες. Χειροτονήθηκε πρεσβύτερος το 1947 και τοποθετήθηκε εφημέριος στην ενορία του Μαγικού και παράλληλα εξυπηρετούσε και τις ανάγκες του γειτονικού Αυξεντίου. Ήταν αυτός που συντόνισε τις προσπάθειες ολοκλήρωσης της εκκλησίας.

Κάτω από τη δική του καθοδήγηση, όλοι οι χωριανοί προσέφεραν ότι μπορούσε ο καθένας, σε εποχές που κανείς δεν είχε περίσσευμα, άλλος χρήματα, άλλοι προσωπική εργασία. Η εκκλησία χτίστηκε με μαύρη πέτρα από τους λόφους της γειτονικής Μέλισσας, την οποία κουβάλησαν με τα κάρα τους οι χωριανοί και σιγά σιγά με πολύ κόπο αλλά και πίστη, ολοκληρώθηκε το 1954 ο καινούργιος ναός που λειτουργεί μέχρι και σήμερα. Η παλιά εκκλησία αργότερα, διαμορφώθηκε σε κατοικία του ιερέα (δεν σώζεται σήμερα) ενώ στο χώρο που ήταν το παλαιό ιερό ανεγέρθηκε με πρωτοβουλία του Παπά Θόδωρου και δωρεά του Ιωάννη Δολαπτσόγλου (Μπαρμπα Γιάνγκου), μικρό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου, ώστε να παραμείνει ιερός ο χώρος και να μην καταπατηθεί.

Ο Παπά Θόδωρος εργαζόταν καθημερινά στα χωράφια για να θρέψει την οικογένειά του καθώς η πληρωμή του ήταν συμβολική. Μόλις έναν τενεκέ στάρι το χρόνο ανά οικογένεια, έπαιρνε από τους χωριανούς και πολλοί μάλιστα αδυνατούσαν να το προσφέρουν και αυτό. Μέχρι και εργάτης (ταϊστής) στην πατόζα (αλωνιστική μηχανή) δούλευε, που ήταν πολύ κουραστική και ανθυγιεινή δουλειά, ώστε να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Παράλληλα ασκούσε άψογα και τα ιερατικά του καθήκοντα και ήταν πολύ αγαπητός από το ποίμνιό του. Εκοιμήθηκε στις 25/1/1987 και ετάφη πίσω από τον ιερό ναό του χωριού, που τόσο είχε κοπιάσει για την ανέγερση και τη λειτουργία του.

Άξιος διάδοχος του Πατέρα Θεόδωρου, αναδείχθηκε ο υιός του Λάζαρος Αντωνιάδης που γεννήθηκε στο Μαγικό το 1939, αποφοίτησε από την ιερατική σχολή της Ξάνθης το 1957 αλλά δεν μπόρεσε να συνεχίσει τότε τις σπουδές του στη Θεολογική Σχολή της Θεσσαλονίκης, λόγω οικονομικής δυσχέρειας. Χειροτονήθηκε το 1963 και υπηρέτησε ως πρεσβύτερος σε ενορίες της Ξάνθης και της Νάουσας. Κατάφερε τελικά το 1972 να εισαχθεί και να φοιτήσει έως το 1976 στη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης. Από το 1982, υπηρετεί ως εφημέριος στον Ιερό ναό της του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης, στον οποίο είναι υπεύθυνος για το πνευματικό έργο της ενορίας. Πρόκειται για έναν πολύ αξιόλογο κληρικό ο οποίος δεν λησμονεί τους χωριανούς και τον τόπο του και τιμά το χωριό με την παρουσία και το εξαιρετικό του κήρυγμα.

Την περίοδο που πρεσβύτερος του χωριού ήταν ο Παπά Θόδωρος, ιεροψάλτης ήταν ο συγχωριανός μας Θεοφάνης Τοπσίδης, ο οποίος είχε πολύ καλή φωνή και παντρεύτηκε μάλιστα και την εγγονή του παπά Λάζαρου Τερζανίδη. Αργότερα το 1970, χειροτονήθηκε πρεσβύτερος, υπηρέτησε σε πολλά χωριά του νομού και της πόλης της Ξάνθης και σήμερα είναι συνταξιούχος και κατοικεί στην Ξάνθη.

Η εκκλησία ήταν πάντα το κέντρο της ζωής του χωριού, με αποκορύφωμα το πανηγύρι στις 21 Μαΐου. Τότε ακόμη το πανηγύρι γινόταν ανήμερα μετά τη θεία λειτουργία στο δημοτικό κήπο, την όαση του χωριού που ήταν ο πρώην κήπος του Αγά με τα πολλά οπωροφόρα δέντρα και την δροσερή σκιά τους, στη θέση που σήμερα βρίσκεται η αίθουσα τελετών της εκκλησίας και το Κ.Α.Π.Η. του Μαγικού. Ο κήπος συντηρούνταν από τα παιδιά του σχολείου και κάτω από τα δέντρα του στηνόταν μεγάλος χορός και γλέντι, όπου όλοι οι χωριανοί μαζί με τους κατοίκους των γύρω χωριών, ξέδιναν και λησμονούσαν τα βάσανα της δύσκολης καθημερινότητάς τους. Τα όργανα έπαιζαν όλη την ημέρα και όλες οι ηλικίες συμμετείχαν στο τρικούβερτο γλέντι. Οι παλαιότεροι ακόμη μιλούν με νοσταλγία για το ξακουστό πανηγύρι στον κήπο που συνεχίστηκε μέχρι τη δεκαετία του 1970.

Στους χωριανούς και στους επισκέπτες που γιόρταζαν τη μνήμη των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, σερβίρονταν το κουρμπάνι. Αυτό το έθιμο, ήρθε στο χωριό μας μαζί με τους πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη. Κάποιοι χωριανοί προσέφεραν αρνιά από τα κοπάδια τους, ή άλλοι χρήματα για να αγοραστούν τα ζώα, τα οποία σφάζονταν την παραμονή και βράζονταν σε μεγάλα καζάνια. Το κρέας σερβίρονταν στον κόσμο που ερχόταν στο πανηγύρι και τους δυνάμωνε ώστε να συνεχίσουν το χορό. Αυτή η προσφορά, γινόταν για να τους δώσει ο Θεός καλή σοδειά.

Το έθιμο του κουρμπανιού σταμάτησε κατά τη διάρκεια της κατοχής και του εμφυλίου, λόγω της μεγάλης φτώχιας και ανέχειας των χωρικών. Ξεκίνησε πάλι αμέσως μετά και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Μάλιστα μία χρονιά που αμέλησαν οι χωριανοί μας το έθιμο το 1955, έπεσε χαλάζι στις 25 Μαΐου τόσο ισχυρό που κατέστρεψε ολοσχερώς τα περισσότερα σπαρτά του χωριού και από τότε καμία χρονιά το έθιμο δεν έχει παραμεληθεί.